| 1 |
'k heb kolle ien hoed |
ik heb koude gevat en gevoel mij daarom niet wel (hoed = huid) |
9 |
| 2 |
'k heb't niks in de reken |
ik geloof er niets van, of: ik hecht er geen de minste waarde aan; het baart mij niet de minste zorg |
7 |
| 3 |
'k wōl mie wel 'n gat ien hoed bieten (= 'k wōl mie wel 'n slag veur de kop geven) |
ik heb er grooten spijt van, inzond. van eenig verzuim. |
11 |
| 4 |
'k zel die bijnen moaken! |
maak dat gij wegkomt! |
8 |
| 5 |
'n bult strōnt om hakken hebben |
zich groot voordoen, praalziek zijn |
10 |
| 6 |
'n goud gat in de hals hebben |
hard kunnen zingen, schreeuwen, enz. |
9 |
| 7 |
'n klik in 't gad geven |
bekladden, belasteren, eene smet aanwrijven |
8 |
| 8 |
'n kop teunen |
koppig zijn van een kind na eene berisping |
7 |
| 9 |
'n schoot in de buutse hebben |
een voordeel op iemand behaald hebben, hem vooruit of voorbij gestreefd zijn, dat deze weer moet inhalen |
9 |
| 10 |
'n slechte piep rooken |
schade, verlies lijden, er slecht af komen |
8 |
| 11 |
'n stevel anhebben |
dronken zijn (stevel = laars) |
7 |
| 12 |
'r tegen bosseln mouten |
er tegen werken, al zijne krachten inspannen (bosseln = borstelen, schuieren) |
9 |
| 13 |
't an (de) loop hebben |
in werking gebracht hebben, met iets begonnen zijn dat goed wil vlotten |
8 |
| 14 |
't an de kop hebben |
een werktuig weten te behandelen, slag van een' arbeid verkregen hebben, enz. |
7 |
| 15 |
't brijdste is achter |
het beste komt nog |
6 |
| 16 |
't gad (ook: de neers) oet de hoaken loopen |
een eind zeer driftig loopen, inzonderheid van vrouwen |
8 |
| 17 |
't gad omgooien |
op een genomen besluit terugkomen, eene belofte intrekken |
8 |
| 18 |
't gras kennen heuren wassen/gruien |
hij is in de hoogste mate eigenwijs |
8 |
| 19 |
't hangt mie de keel oet |
ik ben er zat van, 't verdriet mij geweldig |
9 |
| 20 |
't het nijt veul om de hakken |
het heeft niet veel om 't lijf. Dit zeggen zou ontleend zijn aan de bijen die het stuifmeel of was tusschen de oksels van de achterpooten naar den korf brengen. |
8 |
| 21 |
't is 'n dik ai |
zij zijn groote maats, zij verkeeren druk met elkander |
7 |
| 22 |
't is goud dat 't hōm nijt veur de kop schreven stait (SL: voor de kop geschreven staan) |
hij mag zich gelukkig rekenen dat de wereld niet weet wat hij al heeft uitgevoerd |
5 |
| 23 |
't is niks as hoed en bōnk |
wordt van bijzonder magere menschen en dieren gezegd |
7 |
| 24 |
't ken gijn koabel of tou hollen |
ʼt loopt de spuigaten uit, zijne uitspattende levenswijze kan hij onmogelijk volhouden, ʼt gaat gewis verkeerd met hem. |
7 |
| 25 |
't lopt hōm (of: heur) om kop |
hij maalt |
7 |
| 26 |
't met iemand an de hals kriegen |
twist met hem krijgen |
10 |
| 27 |
't nijt deur de hals kennen kriegen |
't niet lusten |
9 |
| 28 |
't nijt langer op de bijnen hollen kennen |
door ongesteldheid naar bed moeten |
9 |
| 29 |
't oet 't stuk kennen |
een meester in die kunst of in dat vak zijn |
6 |
| 30 |
't op zien zeer bijn kriegen |
voor een ander moeten betalen; ook: voor een ander boeten |
8 |
| 31 |
't schut mie in de bijnen, of: 't schut mie iene beenen |
de schrik schiet mij in de beenen; |
8 |
| 32 |
't snōrt (ook: 't klinkt) as'n huller in de pispot |
wanneer iemand pocht op nietsbeteekenende daden |
5 |
| 33 |
't suun is hōm broken |
hij is moedeloos, ontmoedigd, terneergedrukt (suun = zien) |
8 |
| 34 |
't vour anbinden |
eene zaak op touw zetten en doordrijven, zooveel als, in goeden zin: de kat de bel aanbinden (vour = voer) |
6 |
| 35 |
't wel flikken zellen |
het wel in goede orde brengen |
7 |
| 36 |
't woater ansteukeln |
opstoken, ophitsen, bij een twist |
6 |
| 37 |
't zail te hoog trekken |
te groot leven |
6 |
| 38 |
't zakt mie in de bijnen, ook: 't zakt mie iene schounen |
ik zie er tegen op en laat daarom het plan varen, wat vooral betrekking heeft op reizen en uitgaan |
9 |
| 39 |
't zel d'r waien/pluzen |
daar zal straf uitgedeeld worden, dat beloof ik u, en ook: daar zal een hevige twist ontstaan, of: een felle strijd gestreden worden |
5 |
| 40 |
't zel zoo hard nijt knappen |
't zal zoo gemakkelijk niet gaan, fig.: 't zal zoo glad niet glijden |
5 |
| 41 |
't zit op zien gad |
de zaak of het werk kan voorloopig of ook wel in 't geheel geen voortgang hebben |
7 |
| 42 |
't zuur hebben |
het land hebben |
7 |
| 43 |
(de) bek op 't rechte stee hebben |
goed kunnen praten |
10 |
| 44 |
aan (de) grond liggen |
aan lagerwal zijn; |
6 |
| 45 |
aan (de) kladder wezen / op (de) kletter wezen |
op hol zijn, en zoo |
7 |
| 46 |
achter 't gad loopen |
naloopen om bv. eene schuld betaald te krijgen |
7 |
| 47 |
achter (de) hand hol'n |
in bewaring houden met het doel om het later te gebruiken |
8 |
| 48 |
achter (de) pet zitten |
bidden of danken bij 't eten |
9 |
| 49 |
achter de meet wezen |
achter 't net visschen |
6 |
| 50 |
achter de vodden (of: veeren) zitten |
achter de broek zitten, vervolgen om hem te arresteeren |
8 |
| 51 |
achterbaks schoeven |
laten rusten, op de lange baan schuiven |
5 |
| 52 |
ain 't hemd van 't gat vragen |
hem uit nieuwsgierigheid de onbescheidenste vragen doen |
11 |
| 53 |
ain (de) keel oethangen |
ik ben er meer dan zat van, 't verveelt mij geducht, en ook: 't walgt mij |
10 |
| 54 |
ain (de) mantel oetvegen |
duchtig bestraffen |
9 |
| 55 |
ain (de) rogge toudraien |
hem den rug toekeeren, zich van hem afwenden |
9 |
| 56 |
ain bie (de) poot had hebben |
iemand beetgenomen hebben |
10 |
| 57 |
ain de woorden oet (de) keel/strut mouten hoalen |
hij zegt bijna niets, 't is geen gezellig mensch |
12 |
| 58 |
ain dicht op (de) hoed zitten |
zóó zitten dat men hem aanraakt, te dicht bij hem zitten |
10 |
| 59 |
aksie kriegen |
bekeurd, beboet worden |
6 |
| 60 |
alles op stuk hebben |
alles in orde hebben (in de huishouding); ook: naar de mode of volgens den goeden smaak |
7 |
| 61 |
an de hakken trekken |
loopen gaan, vluchten |
7 |
| 62 |
an de jacht wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 63 |
an de kletter goan |
uit den band springen |
5 |
| 64 |
an de kletter wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 65 |
bie de stukken wezen |
wakker (fig.), niet suffend of dommelachtig zijn |
6 |
| 66 |
boeten koers wezen |
in een ijlenden toestand zijn |
6 |
| 67 |
d'r an de toeten tou deurgoan |
veel geld verkwisten door een losbandig leven te leiden (toeten = as of naaf) |
5 |
| 68 |
d'r mit de gladde hoed afkomen |
er heelhuids afkomen |
5 |
| 69 |
da 's twalf aier en dartien kukens |
dat is een bijzonder fortuintje, een trek uit de loterij |
7 |
| 70 |
Dat gait Sunt Jutten en om |
dat is een groote omweg, en van een grooten omhaal in 't spreken, waaraan geen eind schijnt te komen |
5 |
| 71 |
dat is gijn spek veur/noa mien bek |
dat staat mij niet aan, dat is niet van mijne gading, daarvan wil ik niet gediend zijn |
9 |
| 72 |
dat ken we in ìjn woater ofwasken |
die zaken kunnen wij in éénen beredderen, dat is maar ééne moeite |
7 |
| 73 |
dat krigt hij op zien zeer bijn |
hij moet de kosten dragen, 't gelag betalen; |
10 |
| 74 |
de bijnen (ook: de hakken) oetsteken |
eenigszins spottend voor: sterven |
8 |
| 75 |
de bijnen oet 't gad loopen |
hard en driftig loopen; |
8 |
| 76 |
de boudel in 't ende zetten |
stoeien, ravotten, dansen, enz., en zoo de boel in eene kamer in wanorde brengen |
6 |
| 77 |
de boudel in hokken zetten |
stoeien, ravotten, dansen, enz., en zoo de boel in eene kamer in wanorde brengen |
6 |
| 78 |
de boudel zit in toeze |
zij kunnen 't niet eens worden, 't is een warboel (toeze = garen dat in de knoop zit) |
5 |
| 79 |
de hakken (of: de hak) opnemen |
loopen gaan, vluchten |
8 |
| 80 |
de hakken lös hebben |
niet aan huis gebonden zijn, vrij kunnen uitgaan |
9 |
| 81 |
de hakken oetsteken |
onverschillige uitdrukking voor: sterven |
8 |
| 82 |
de hakken wenden |
zich verwijderen, vertrekken |
8 |
| 83 |
de hakken zijn loaten |
zich er niet meer aan gelegen laten of er zich mee bemoeien, bv. een meisje in den steek laten, zijne schulden niet betalen |
9 |
| 84 |
de hoed is mie oet stuur |
ik ben ongedaan, zenuwachtig, door schrik als anderszins |
8 |
| 85 |
de hoos ofhebben |
af zijn, niet meer kunnen werken |
9 |
| 86 |
de kop d'r bìe scheuren |
moed houden, de handen niet in den schoot leggen |
6 |
| 87 |
de kop d'r deur hebben |
door 't ergste heen zijn |
9 |
| 88 |
de kop deur 't helster hebben |
door 't ergste heen zijn |
8 |
| 89 |
de muts van de kop scheuren |
trekken, zich door ongeoorloofde middelen meester maken van een grooter deel dan waarop men aanspraak heeft |
8 |
| 90 |
de stikken/hakken optrekken |
zijn woord intrekken (opeten), eene belofte breken |
8 |
| 91 |
de wind deur de hekken waien loaten |
eene geschikte gelegenheid ongebruikt laten voorbijgaan |
6 |
| 92 |
dei schounen hebben wat om 't gad kregen |
hebben belangrijke herstellingen ondergaan en dat heeft geld gekost |
9 |
| 93 |
Den zellen mie de koezen nait meer jeuken |
dan zal ik reeds lang dood zijn |
10 |
| 94 |
doar is kloef an |
daarmee zal men moeite hebben, 't is een werk dat inspanning kost |
8 |
| 95 |
doar wōr 'k anders van |
ik werd er door getroffen |
7 |
| 96 |
dʼr is gijn pail op (iets of iemand) te trekken |
er valt niet op te rekenen, men kan er geen staat op maken; ook: men kan er geen besluit uit opmaken, geen regel uit afleiden |
9 |
| 97 |
elk gait zien koers |
(in dat huisgezin) doet elk wat hij wil |
8 |
| 98 |
ergens 't mest legen |
daar blijven eten. |
8 |
| 99 |
ergens abt en voogd zijn |
heeft daar alles te zeggen, oefent daar een onbeperkten invloed uit, zet alles naar zijn hand |
9 |
| 100 |
ergens gain tou aan vast kennen knopen |
er niks van snappen |
9 |
| 101 |
gain bijn an grond kennen kriegen |
ver achterblijven, nl. in een wedstrijd |
10 |
| 102 |
gijn hemd om 't gad hebben |
doodarm zijn |
9 |
| 103 |
gijn klijngeld hebben |
niet weten te geven en te nemen, niet inschikkelijk zijn, nooit toegeven |
7 |
| 104 |
gijn liek holt smieten |
het oneens zijn, 't niet met elkander kunnen vinden |
6 |
| 105 |
gijn liek holt smieten/gooien met iemand |
ʼt niet met hem eens zijn, ʼt niet met hem kunnen vinden |
8 |
| 106 |
goud onder stuur wezen |
zijn aan gehoorzaamheid gewend, gezeggelijk |
6 |
| 107 |
hard van streek goan |
met kracht iets aanvatten, overgrooten ijver aan den dag leggen, waarin ligt opgesloten dat deze wel spoedig zal bekoelen |
5 |
| 108 |
hij 's al voaker mit dat woater veur dokter west |
hij heeft al vaker in dat onaangename geval verkeerd, 't is niet de eerste keer dat hij die ondervinding opdoet |
6 |
| 109 |
hij 's bang veur zien aierkörf |
hij draagt veel zorg voor zijne gezondheid, eigenlijk: voor zijn lichaam |
8 |
| 110 |
hij 's op scharp |
hij heeft zich ter dege voorbereid om die zaak te verdedigen of om elken aanval af te weren |
6 |
| 111 |
hij (of: zij) duurt gijn vinger in de aske steken |
hij is lang niet vrij in zijn doen en laten; hij moet in zijn handel en wandel uiterst voorzichtig zijn; ook wel omdat de politie er zeer gestreng is |
8 |
| 112 |
hij deugt van gijn hoed of hoar |
hij heeft een gemeen karakter, is door en door slecht |
5 |
| 113 |
hij gait 'r an de toeten tou deur |
hij is een groote losbol |
5 |
| 114 |
hij gait te hard van streek |
het begin is al te mooi, hij houdt het zoo niet vol, het gaat hem te veel voor den wind |
5 |
| 115 |
hij het 't mes in de rug |
zijne zaken staan slecht, hij gaat bankroet, enz., eigenlijk zooveel als: men is bezig hem te slachten, hier; hij is aan zijne schuldeischers overgeleverd |
9 |
| 116 |
hij het 't vuurtje anböt |
heeft den twist opgestookt, of ook: is de aanlegger er van |
7 |
| 117 |
hij het de piep oet |
hij heeft, of: kan niets meer |
7 |
| 118 |
hij het mie bie 't bijn had |
hij heeft mij (in geldzaken) beet genomen |
9 |
| 119 |
hij het mie de hals vōl logen |
alles wat hij mij vertelde was gelogen |
11 |
| 120 |
hij het ʼr west |
hij is daar geweest, en fig.: hij is leelijk beet genomen |
6 |
| 121 |
hij het'r 'n hoed op moaken loaten |
't is hem om 't even wat men hem verwijt, hij heeft geen eergevoel (hoed = huid) |
6 |
| 122 |
hij komt in 't achtern |
wordt achterlijk, komt ten achteren, ook als het geldzaken betreft |
5 |
| 123 |
hij kreeg 'n figge mit 'n dalles |
spottend voor: hij kreeg hoegenaamd niets |
6 |
| 124 |
hij let'r gijn gras over wassen |
hij maakt er terstond werk van, stelt het niet uit |
6 |
| 125 |
hij moakt mie de kop mal |
hij maakt mij boos |
10 |
| 126 |
hij mout 't altied melkwarm hebben |
't moet bij hem altijd juist van pas zijn, hij moet geene hinderpalen hebben te overwinnen, 't moet hem steeds naar den zin gaan |
8 |
| 127 |
hij wil zōk (of: hōm) doar nijt an kennen loaten |
voor 't uiterlijk stoort hij zich er niet aan, of: hij geeft toe, bv. om iets te betalen wat hij eigenlijk niet behoefde te doen, en dan zooveel als: hij wil zich niet voor schriel laten verslijten. Met betrekking tot eene beleediging is het zooveel als: hij handelt zóó, dat men niet zal kunnen zeggen dat hij er geraakt over is of dat hij zich heeft willen wreken. |
9 |
| 128 |
hij wōl nijt oet hoed |
hij wilde geen flink bod doen, hij bood geen geld genoeg (hoed = huid) |
8 |
| 129 |
hij zel hōm wel pōtsen |
hij zal het wel bedisselen, dat varken wel borstelen |
6 |
| 130 |
hōm gait gijn woater te hoog |
hij durft alles wagen, of: ondernemen |
8 |
| 131 |
hōm wel ankennen |
sterker zijn dan hij |
9 |
| 132 |
ieder vogel legt zien aike |
elk doet zijn best om den baas te spelen, nl. in eene verwarde huishouding |
8 |
| 133 |
iemand 'n gouie smeer geven |
veeg uit de pan geven |
8 |
| 134 |
iemand 'n loer draien |
iemand een piek steken, iets uithalen |
8 |
| 135 |
iemand 'n proam op de neus zetten |
hem het zwijgen opleggen, den lust of den moed toe verder verzet benemen |
10 |
| 136 |
iemand 'n veer in de bōksen steken |
honig om den mond strijken |
10 |
| 137 |
iemand 't hoar oetkemmen |
den mantel uitvegen, hem duchtig doorhalen |
8 |
| 138 |
iemand an de liemgar hebben |
aan ʼt lijntje, aan ʼt snoer hebben, van tijd tot tijd voordeel van hem trekken |
8 |
| 139 |
iemand bod geven |
= roemte geven) = meer vrijheid van handelen toestaan, bv. bij het bieden niet tot eene vaste som beperken |
8 |
| 140 |
iemand de hand sturen |
in de pen geven (?) |
10 |
| 141 |
iemand de moan overhoalen |
scherp doorhalen, duchtig de les lezen |
8 |
| 142 |
iemand deur de mosterd hoalen |
verdiend of onverdiend allerhande verwijtingen doen, hem over den hekel halen |
8 |
| 143 |
iemand ein mat nemen |
bedotten, bedriegen, bij koop of ruil, zooveel als: in de luiers, in de luren leggen |
8 |
| 144 |
iemand gest in de schounen gooien |
honig om den mond strijken |
10 |
| 145 |
iemand iets an de hals hangen |
een geheim toevertrouwen; meestal met nijt voorop, want het veronderstelt dat zoo iemand er mede te koop loopt |
10 |
| 146 |
iemand iets op brood leggen |
hem van iets beschuldigen, met iets betichten |
8 |
| 147 |
iemand iets op de hals of verbijden |
ten strengste verbieden |
10 |
| 148 |
iemand iets op kop en keel verbijden |
verbieden om het aan een ander te vertellen |
8 |
| 149 |
iemand iets veur de vouten gooien |
hem eene beschuldiging naar het hoofd werpen, hem verwijtingen doen |
8 |
| 150 |
iemand in 't noadgoaren zitten |
't vuur aan de schenen leggen |
7 |
| 151 |
iemand in ʼt pak steken |
bedotten, bedriegen, bij koop of ruil, zooveel als: in de luiers, in de luren leggen |
7 |
| 152 |
iemand lakkeris op de doeme smeren |
honig om den mond strijken |
10 |
| 153 |
iemand op 't zeer komen |
hem in zijn zeer tasten, zijn gevoelige plek aanraken |
7 |
| 154 |
iemand op't leer zitten |
dringend bij hem aan staan om betaling of om hulp |
7 |
| 155 |
iemand wat an 't gad (of: an de kōnd) zetten |
geld van hem leenen of iets van hem koopen zonder te betalen |
10 |
| 156 |
iemand ʼn wieze bek geven |
zooveel als: in plaats van een behoorlijk antwoord te geven iets toevoegen om hem (of: haar) te beschimpen, te tergen, boos te maken |
8 |
| 157 |
ien kop omsmieten |
ernstig over eene zaak nadenken |
6 |
| 158 |
ien zeelen hangen |
eig. van oude, afgeleefde paarden, die men door middel van zeelen op de been houdt; fig. van een persoon die slecht met zijn zaken staat, en zich alleen door steun van anderen staande houdt |
5 |
| 159 |
iets slupen loaten |
eene gelegenheid laten voorbijgaan |
8 |
| 160 |
ik ben nog nait verkolden(s) |
't is nog niet geheel verloren, 'k ben er nog niet om koud. |
6 |
| 161 |
ik ken 't nijt oet de bijnen snieden |
ik kan'ter niet geven, gij verlangt het onmogelijke van mij |
9 |
| 162 |
in 'n slechte hoed zitten |
ziekelijk, sukkelend zijn |
7 |
| 163 |
in 't woater vallen |
niet gelukken, niet aan de verwachting voldoen |
5 |
| 164 |
in 't zeel wezen |
onafgebroken arbeiden, in touw zijn; eigenlijk zooveel als: ingespannen zijn |
6 |
| 165 |
in de foek loopen |
in het net loopen, zich laten beet nemen |
5 |
| 166 |
in de grond zinken |
't als besterven van schrik |
5 |
| 167 |
in de gustwaide loopen |
een best kosthuis hebben en weinig of geen werk verrichten, een lui en lekker leventje hebben |
5 |
| 168 |
in de proat hollen |
aan de praat houden |
5 |
| 169 |
in de regel van verbiestêrn wezen |
het mis hebben, 't rechte niet weten van de zaak, verkeerd ingelicht zijn; ook: 't eene met 't andere verwarren. |
6 |
| 170 |
in de vetwaide loopen |
lekker eten, volop genieten van 't goede der aarde, |
5 |
| 171 |
in de wōl zitten |
er warm zitten, een aanzienlijk vermogen bezitten |
5 |
| 172 |
in spōrk wezen |
in diarrhé zijn |
6 |
| 173 |
in ʼt gemoak zitten |
zich vermaken, feestvieren, enz. |
5 |
| 174 |
kantoor moaken |
leven maken, tieren, luidruchtig zijn |
6 |
| 175 |
Kindermoat en kalvermoat mout men wijken |
ouderen moeten toezicht over jonge menschen houden |
7 |
| 176 |
kolle vouten hebben |
aan lagerwal zijn, zijne nering verloopen zien en nu geen middel van bestaan hebben (vouten = voeten) |
9 |
| 177 |
krigst wat op flarren (op lappen) |
'k zal u een pak slaag geven |
8 |
| 178 |
loat hōm moar kaiern |
laat hem maar begaan, hij weet wel wat hij doet, ook: 't is in goede handen, 't is hem wel aanvertrouwd |
7 |
| 179 |
mal ien hoed wezen |
knorrig, ongemakkelijk, boos zijn (hoed = huid) |
8 |
| 180 |
men ken hōm mit gijn hand of vinger anwiezen |
hij is zeer lichtgeraakt |
8 |
| 181 |
men ken hōm mit 'n metworst de hals oetsnieden |
hij is een sul, een bloed |
11 |
| 182 |
men ken mit hozen en schounen over hōm henloopen |
zooveel als: hij is zoo goedig dat hij zich alles laat welgevallen, ieder die wil kan misbruik van zijne goedheid maken misbruik van zijne goedheid maken |
8 |
| 183 |
met ain kennen aiden en plougen |
overleg met iemand kunnen maken, gezamenlijk iets in orde moeten brengen en daarbij elkander wederzijds steunen |
9 |
| 184 |
met iemand kennen |
het goed met hem kunnen vinden, goed met hem overweg kunnen |
8 |
| 185 |
met iemand mouten aiden en plougen |
overleg met hem moeten maken, gezamenlijk iets in orde moeten brengen en daarbij elkander wederzijds steunen |
8 |
| 186 |
met iets op scheuvels wezen |
te sterk met iets ingenomen zijn, er geheel mee wegloopen en zich zoo aan overdrijving schuldig maken; ook = eenigszins met die zaak verlegen zijn |
7 |
| 187 |
mit ('t) verkeerde bijn oet ('t) ber stapt zijn |
verdrietig, knorrig zijn |
9 |
| 188 |
mit (de) mond vol tannen stoan |
beteuterd, als verslagen |
8 |
| 189 |
mit aigen kloeten kennen gooien |
zelf meester geworden zijn, eene eigen zaak drijven |
6 |
| 190 |
mit de aid op loop wezen |
spottend van iemand die bv. uit verstrooidheid eene verkeerde boodschap doet (aid = eg) |
6 |
| 191 |
mit de toonen in de aske zitten |
in verlegenheid verkeeren |
7 |
| 192 |
mit spek schijten |
al pochende erg overdrijven (schijten = schieten) |
5 |
| 193 |
n de biesterboane zijn |
in de war |
6 |
| 194 |
nait tot vief tellen kennen |
onnoozel voor den dag komen |
8 |
| 195 |
niet gaarne in iemands vel willen zitten |
niet wenschen zoo valsch of slecht te zijn |
8 |
| 196 |
nijt goud gestreud wezen |
slecht gemutst zijn, slecht geluimd zijn. Van vee ontleend dat geen strooisel genoeg heeft om er gemakkelijk op te kunnen liggen. (gestreud = gestrooid) |
6 |
| 197 |
nijt te vat kennen komen |
geen vat kunnen krijgen, geene gelegenheid vinden om met iets te beginnen |
6 |
| 198 |
nijt van stee komen |
hij weet geen begin te maken, hij is een draler |
5 |
| 199 |
nijt van streek kennen komen |
talmen, treuzelen, geen begin kunnen krijgen |
6 |
| 200 |
niks in de hoed kriegen |
nets eten |
8 |
| 201 |
niks oet (de) stee kennen zetten |
geen kracht hebben om flink te kunnen werken |
8 |
| 202 |
oet ('t) stuur komen/zijn |
over stuur raken, in de war raken |
6 |
| 203 |
oet de sprōng komen |
door achteruitgang van zaken niet meer mee kunnen doen, in lageren stand komen |
5 |
| 204 |
om (de) kop lopen; het lopt mie om (de) kop |
ik verlies er het hoofd bij |
10 |
| 205 |
om kop wasken |
een voorwerp, bv. een meubelstuk een weinig reinigen, van 't ergste vuil of stof ontdoen |
5 |
| 206 |
onder vouten komen |
onder den voet raken, van de been raken in en door den dronken toestand |
5 |
| 207 |
op de hōbbel wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 208 |
op de kloeten komen |
tot welstand geraken |
5 |
| 209 |
op de riddel wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 210 |
op gest wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 211 |
op roaden komen/brengen |
op de been komen, eene opschudding of oploop veroorzaken (roaden = raderen) |
5 |
| 212 |
op scheut wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 213 |
op scheuvels wezen |
zich vergissen, in de war zijn, dwalen (scheuvel = schaats) |
5 |
| 214 |
op spōrk wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 215 |
op stōmmels wezen |
op hol zijn, en zoo |
6 |
| 216 |
op swarm passen/wachten |
thuis blijven van een man (of dokter, enz.) als de vrouw (of: eene vrouw) op 't punt staat te bevallen |
5 |
| 217 |
op zien achterste pooten/hakken goan stoan |
zeer boos worden |
8 |
| 218 |
op zien kop geven |
een pak slaag geven |
8 |
| 219 |
op zien leste gras wezen |
wordt van voorwerpen gezegd die op het punt staan om buiten gebruik gesteld te worden, omdat zij niet voor herstelling vatbaar zijn |
8 |
| 220 |
snoef nō moar op en proest! |
kraak die noot nu maar |
5 |
| 221 |
spek zetten |
zooveel verdienen dat men kan overhouden voor den kwaden tijd, bv. voor den winter; ook: dat men kan opleggen en welgesteld worden |
6 |
| 222 |
spiekers/lempers geven |
steken onder water geven, bedektelijk hekelen, schampere woorden toevoegen |
6 |
| 223 |
streek kennen hollên |
wel de vergelijking kunnen doorstaan met iets anders of met anderen, bv. van gebouwen, landerijen, koppels vette ossen |
7 |
| 224 |
t anjuk mouten droagen |
et grootste deel van den last dragen, het moeilijkste werk verrichten |
7 |
| 225 |
t beste bijn mout veur (of: veuran) |
alle krachten moeten worden ingespannen |
8 |
| 226 |
t bōmbamt ʼr zoowat langs |
ʼt gaat met horten en stooten, met vallen en opstaan |
5 |
| 227 |
t gait as 'n bijn, ook: 't gait as 'n tuut |
't loopt goed van stapel, van werktuigelijke handelingen gezegd |
5 |
| 228 |
t gait veur 'n ai en 'n appel weg |
't wordt voor een appel en een ei, d.i. voor eene kleinigheid, verkocht |
5 |
| 229 |
t ijne bijn nijt veur 't ander kennen kriegen |
van zwakte of vermoeidheid niet kunnen loopen |
9 |
| 230 |
t smoakt alle kanten an |
het is smakeloos |
5 |
| 231 |
te gast goan |
veel genoegen smaken (bij v. Dale: aan iets te gast gaan) |
5 |
| 232 |
tegen 't gad anschōppen |
slordig, ordeloos behandelen, er zich afmaken |
7 |
| 233 |
tegen iets proesten |
er tegen opzien, iets moeten doen wat zuur valt, bv. om eene aanzienlijke boete te moeten betalen |
7 |
| 234 |
toai in 't melken wezen |
moeilijk te bewegen om geld te besteden voor een nuttig doel, tegengestelde van vrijgevig, scheutig, mild |
6 |
| 235 |
van leer trekken |
in den zak tasten |
5 |
| 236 |
veur 't ruden te duur wezen |
meer schulden dan bezitting hebben |
6 |
| 237 |
veur zien olle gad wat wegproaten, weglijgen, enz. |
als in één adem voortliegen, praten, enz |
8 |
| 238 |
veur ʼt licht komen |
ʼs morgens opstaan |
5 |
| 239 |
vout bie de meet hollen |
zich bij de zaak, of: bij het vak bepalen, voet bij stuk houden (meet = teken, lijn, merk) |
6 |
| 240 |
vout bie koel hollen |
zich bij de zaak, of: bij het vak bepalen, voet bij stuk houden |
6 |
| 241 |
wat veur 't mest hebben |
pret, feest in 't vooruitzicht, ook: een goeden maaltijd hebben |
7 |
| 242 |
wie willen dijlen as haidens 't spek |
wij zullen eerlijk onder elkander alles verdeelen |
7 |
| 243 |
zich ergens op stippen |
op spitsen, de zinnen op zetten. |
7 |
| 244 |
zij 's op 't alderleste |
zij kan elken dag bevallen |
6 |
| 245 |
zij hangen in 't gad |
zij zijn haast niet mee te krijgen, men moet ze meesleepen, bv. wanneer sommigen van het gezelschap niet willen vertrekken, of: wanneer men het den voorrijder (op schaatsen) moeilijk maakt, of: als de kerkgangers te langzaam zingen, enz. |
7 |
| 246 |
zij het 't gad moar even an stoul had |
zij heeft maar een oogenblikje bij ons vertoefd |
9 |
| 247 |
zij kennen 't nijt al te goud sturen mit heur baiden |
zij denken vaak ongelijk, zij kunnen het niet goed met elkander vinden. |
7 |
| 248 |
zij kennen nijt tegen ons an |
wij zijn hun de baas |
8 |
| 249 |
zij kriegen d'r wat langs |
zij moeten veel uitstaan, hebben 't hard te verantwoorden; ook, zij krijgen slaag, of: worden erg bepraat, belasterd |
8 |
| 250 |
zij mout achter en veur wezen |
zij moet voor de geheele huishouding zorgen, alles moet zij beredderen |
7 |
| 251 |
zij steken de kop ien ìjn zak |
zij trekken ééne lijn, zij heulen met elkander |
6 |
| 252 |
zit mie 'n kloet veur de hals |
eene stop voor de keel waarvoor ook:'n tolhek in de hals hebben; de hals is mie dreug; de hals zit mie dicht |
10 |
| 253 |
zōk nijt op de kop zitten loaten |
zich niet ongestraft laten beleedigen, zich goed weten te verdedigen, een aanval terstond afslaan, enz |
7 |
| 254 |
ʼn boomke oet de grond scheuren |
trekken, zich door ongeoorloofde middelen meester maken van een grooter deel dan waarop men aanspraak heeft |
6 |
| 255 |
ʼn slik oet de pan kriegen |
onder de hand scherp berispt worden (een veeg uit de pan krijgen) |
6 |
| 256 |
ʼn tumel holʼn |
een mispas houden, zich te buiten gaan en opspraak verwekken (tumel = tuimeling) |
7 |