1 |
't mos nie mugge |
het zou niet mogelijk moeten zijn |
8 |
2 |
(geld) aan de aap zijn kont verkeken |
iets verspillen aan onzin |
7 |
3 |
(iemand) in de link hebben |
in de gaten/smiezen hebben = iets ontdekken, iets zien, begrijpen hoe de zaak zit |
8 |
4 |
(zijn) roer houden |
recht lopen |
8 |
5 |
achterheen gaan |
uit laten zoeken, werk van maken |
5 |
6 |
achterwaarts in een klomp kruipen |
zich dood schamen |
5 |
7 |
aelles achter de zèèis opbijne |
alles meteen opmaken/er alles meteen doordraaien/alles uitgeven zonder te sparen |
6 |
8 |
aes 'n luws tussen twee nagels zitte |
klem zitten, tussen twee vuren zitten |
5 |
9 |
alles van zich af gooien |
zijn ziel en zaligheid op tafel gooien |
6 |
10 |
aon d'n achterste mèm hange |
achteraan komen en daardoor misdeeld worden |
5 |
11 |
arme zin hebben |
zich depressief voelen/je ongelukkig voelen |
9 |
12 |
bij bloed komen |
bijkomen, op krachten komen |
5 |
13 |
blauw hangen (bosbessen) |
in overvloed hangen |
5 |
14 |
d'n hak schudde |
de pijp uit gaan, doodgaan |
7 |
15 |
d'r is gin redde mer vur |
het geval zit zo in de war, dat krijg je niet meer in orde |
5 |
16 |
d'r kum gin start of steel vaen terecht |
er komt geen bliksem van terecht/iemand had iets beloofd maar het gebeurt niet |
5 |
17 |
d'r onder koetele |
de boel beduvelen |
5 |
18 |
Daa pèrd zal mien nie mèr slaon |
er is geen gevaar/last meer van |
7 |
19 |
de baan op gaan |
op weg gaan |
5 |
20 |
de bezem uitsteken |
vrije tijd hebben, niet hoeven werken |
6 |
21 |
de broek aan hebben |
de baas zijn |
9 |
22 |
de broek niet kapot hebben |
van huis nogal wat geld hebben |
9 |
23 |
de broek vol afstrijken |
de broek volpoepen van angst |
8 |
24 |
de gekke vijf minuten hebben |
even helemaal uit je bol gaan, doordraaien |
9 |
25 |
de gros gewisseld krijgen |
de waarheid wordt verteld |
7 |
26 |
de kont dichtknijpe |
sterven |
6 |
27 |
de kont tigge de krib keren |
dwars gaan liggen, zich verzetten, moeilijk doen, iets proberen te verhinderen |
9 |
28 |
de kop op 'ne welver hebbe staon |
dolgedraaid zijn, niet meer weten wat je doet |
9 |
29 |
de lamerd strak ète |
de buik strak eten |
8 |
30 |
de pijp uitgaan |
sterven |
6 |
31 |
de room optrekke |
de melk optrekken/vasthouden: ergens van terugkomen/van afzien/aan zijn belofte niet voldoen |
6 |
32 |
de swiet slaan |
duur doen, pronken |
6 |
33 |
de zang op iemaend hebbe |
de pik op iemand hebben, het op iemand gemunt hebben |
6 |
34 |
de ziel gaat iemand (hem) achteruit |
hij laat een harde wind |
8 |
35 |
een aardappel schillen |
een streek uitvoeren |
6 |
36 |
een aflaat mee verdienen |
goed werk verrichten |
6 |
37 |
een deuntje zitten maken |
een huilbui krijgen |
7 |
38 |
een deur kunnen lossmijten |
financieel meer ruimte hebben |
7 |
39 |
een eind verderop praten |
breedsprakigheid |
6 |
40 |
een goed voorkomen hebben |
een goed figuur hebben (vrouwen) |
9 |
41 |
een grote broek aantrekken |
je beter voordoen dan je bent, te veel hooi op de vork nemen |
6 |
42 |
een oogje aan iets wagen |
naar iets kijken |
9 |
43 |
een pandje maken |
iets belenen |
6 |
44 |
een scherreltje hebbe |
verkering hebben |
9 |
45 |
een wiend laote |
builen (>hond), een wind laten |
6 |
46 |
er komt een appelenschip aanzeilen |
donkere wolken pakken zich dreigend samen |
5 |
47 |
er mooi op gaan |
vreselijk te keer gaan |
5 |
48 |
er pierig uitzien |
er bleek uitzien |
5 |
49 |
ergens met de benen uit hangen |
het is tjokvol |
8 |
50 |
erges gin dol mee hebben |
ergens geen moeite mee hebben |
9 |
51 |
erges kap èn kogel bijlegge |
verliezen, er nagnoeg alles op toeleggen |
8 |
52 |
erges miens vaen worre |
ergens materieel voordeel van hebben en daardoor tot welstand komen |
7 |
53 |
erges op spinze |
ergens op vlassen |
7 |
54 |
erges te kaet in stèke |
het erbij laten zitten, geen moeite meer doen om iets af te maken of uit te voeren |
7 |
55 |
erges te neus over dreuge |
ergens achter komen/de neus in steken |
7 |
56 |
ergus gun umkijkes nao hebbe |
ergens geen omkijken naar hebben |
9 |
57 |
eropuit gaan |
op stap gaan om iets te doen, bv. kopen |
5 |
58 |
Ge kunt me de poekel roenter roetse |
Je kunt me wat |
7 |
59 |
ge mot te pèt uwt te oge kunne zette |
je moet iedereen vrij aan kunnen kijken/geen schulden hebben |
6 |
60 |
geen brood vreten |
geen onkosten met zich meebrengen, niet in de weg staan |
6 |
61 |
geen gaatje in zijn kop hebben |
niet gek zijn |
8 |
62 |
geen sjoege geven |
geen aandacht geven |
6 |
63 |
geluk geven/krijgen |
akkoord gaan in handel |
6 |
64 |
gin dooies make |
niemand kwaad zullen doen |
6 |
65 |
gin nagels hebbe um de kont te krabbe |
zo arm zijn als de mieren |
10 |
66 |
gin pruim zegge |
geen woord zeggen, zijn mond niet opendoen |
6 |
67 |
goed in haar vlees zitten |
een goed figuur hebben |
5 |
68 |
goed lulles hebbe |
goed kletsen hebben |
9 |
69 |
groen van armoe keken |
de zwarte kleren zijn zo versleten dat ze groen lijken |
5 |
70 |
het (iets?) mooi laten gaan |
nogal te keer gaan |
8 |
71 |
het arme dier hebben |
zich depressief voelen/je ongelukkig voelen |
9 |
72 |
het laatste hemd van zijn kont geven |
alles weggeven |
7 |
73 |
het schip ingaan |
bedrogen worden bij een koop of verkoop |
6 |
74 |
honderduit op een dubbeltje praten |
zeer spraakzaam zijn |
5 |
75 |
iemaend 't hèmd vaen 't lief vraoge |
iemand tot en met uithoren |
11 |
76 |
iemaend aon z'n lèèr (gôn) ligge |
iemand hardhandig duidelijk maken wat hem te doen staat |
8 |
77 |
iemaend in z'n wèze laote |
iemand met rust laten |
9 |
78 |
iemaend over de moel hakke |
iemand met onredelijke argumenten of scheldwoorden de mond snoeren |
8 |
79 |
iemaend rekwijs make |
iemand op de hoogte brengen, inlichten |
8 |
80 |
iemaend te deur uwt vogele |
iemand handtastelijk de deur uit werken |
8 |
81 |
iemaend twars in de moel vaette |
zich niet door iemand in de hoek laten drijven, maar hem in zijn gezicht zeggen waar het op staat |
8 |
82 |
iemand (ergens) bij de veter hebben |
iemand (ergens) te pakken hebben |
9 |
83 |
iemand (precies) in zijn derde trekken |
(precies) iemands zwakke plek treffen |
8 |
84 |
iemand aan iets haken |
iemand bij iets betrekken, een beetje tegen zijn zin |
8 |
85 |
iemand aan zijn einde brengen |
iemand in huis nemen of verzorgen tot hij of zij sterft |
8 |
86 |
iemand achter de boks zitten |
iemand achter de vodden zitten |
8 |
87 |
iemand bescheid zeggen/brengen |
iemand op de hoogte brengen/houden |
8 |
88 |
iemand bij de feter hebbe |
iemand te pakken nemen |
9 |
89 |
iemand d'n heilige toezweren/toeleggen |
iemand zeggen dat hij dat nooit meer mag doen |
8 |
90 |
iemand d'r uwt fiole |
iemand eruit gooien, iemand uit huis zetten of uit zijn baan ontslaan |
8 |
91 |
iemand de hak kunnen violen / Je kunt me de hak violen! |
iemand wat kunnen |
12 |
92 |
iemand de hak scheef zetten |
iemand dwarszitten, iets in de weg leggen |
11 |
93 |
iemand de ogen uitsteken |
iemand afgunstig maken door met iets te pronken |
11 |
94 |
iemand een beschuitje voeren |
iemand in de kin knijpen |
8 |
95 |
iemand er met de haren bijslepen |
iemand tot iets (ertoe) dwingen |
9 |
96 |
iemand iets in de bel hangen |
iemand iets wijsmaken of beloven |
8 |
97 |
iemand in handen krijgen |
iemand te pakken krijgen |
8 |
98 |
iemand lens slaan |
beurs slaan |
8 |
99 |
iemand onder hor haauwe |
iemand onder de duim houden/iemand in zijn macht hebben |
8 |
100 |
iemand op de adem slaan |
het er benauwd van krijgen, het iemand benauwd maken |
8 |
101 |
iemand op de deksel houwen |
iemand een pak voor de billen geven |
8 |
102 |
iemand op draf brengen/in draf houden |
iemand aanzetten tot actie/bezig houden |
8 |
103 |
iemand te kont naodrage |
overdreven gedienstig zijn |
8 |
104 |
iemand um z'n ore flaetse |
iemand om zijn oren slaan |
9 |
105 |
iemand zichzelf niet laten bezeiken |
iemand zich niets laten verbeelden |
8 |
106 |
iets aan de gang maken |
iets in gang zetten |
8 |
107 |
iets gevèègd kunne krijge |
iets voor elkaar/rond kunnen krijgen |
10 |
108 |
iets in de mot hebbe |
lucht van iets krijgen/in de gaten hebben |
8 |
109 |
iets in't gaorn giete |
een plan zodanig opzetten dat men zijn doel met de minst mogelijke tegenstand zal bereiken/aanleggen |
8 |
110 |
iets onder de voet haole |
ergens aan beginnen |
9 |
111 |
iets op de gavel schiete |
onder bedekte termen een voorstel doen; toestemming tot iets uitlokken |
8 |
112 |
iets wèèinig telle |
iets kwalijk nemen, iets min vinden |
8 |
113 |
in aelle zèèle trekke |
van alle markten thuis zijn, al het voorkomende werk aanpakken |
5 |
114 |
in andermans verdriet groeien |
leedvermaak hebben |
5 |
115 |
in de buch springe |
ingrijpen, in actie komen, aanstalten maken |
5 |
116 |
in de hens steken |
in brand steken |
5 |
117 |
in de hoze zakken |
uitgesteld worden en niet ten oever komen |
5 |
118 |
in de knup vallen |
in de knoop vallen |
5 |
119 |
in de nest lope |
van onroerend goed dat na inzet op een openbare veiling niet verkocht wordt |
5 |
120 |
in de ruws kope/verkope |
vee kopen/verkopen zonder over elk dier afzonderlijk te onderhandelen |
5 |
121 |
in de veiling nemen |
belazeren, te grazen nemen |
5 |
122 |
in het krijt staan |
schuld hebben |
5 |
123 |
in't labrèt ligge |
in duigen liggen |
5 |
124 |
kaam krijge |
doorgroeien in de puberteit |
6 |
125 |
komedie maken |
uit de hoogte doen, duur doen |
6 |
126 |
loeren op schoppen |
uitzijn op eigen gewin, alleen aan zijn eigen winst denken |
5 |
127 |
me lange taend aete |
met lange tanden eten |
5 |
128 |
met kip zitten |
in verwachting zijn (negatief) |
5 |
129 |
mi 't wit umhoog ligge |
dood zijn |
5 |
130 |
n uier make |
een stomme streek uithalen |
6 |
131 |
n zeperd krijgen |
voor schut gezet/voor paal staan |
6 |
132 |
naar het hooi moeten |
haast hebben |
7 |
133 |
nat gaan |
verliezen, ten onder gaan |
5 |
134 |
ne goeie streup make |
flink wat binnenhalen, goed opschieten |
6 |
135 |
ne grote moel krijge |
een uitbrander krijgen |
7 |
136 |
ne keer over de bûrrie slaon |
een slippertje maken, vreemdgaan |
5 |
137 |
niet voor elf uur schijten |
niet thuis geven, niet staan te springen |
5 |
138 |
niks vaen taauw brenge |
niets presteren, niets bereiken |
6 |
139 |
onder iemands (mijn,…) duiven schieten |
op iemands terrein, in iemands klantenkring zitten |
7 |
140 |
op 'n schûkske lope |
tussen stappen en hollen in, op een sukkeldrafje, dus met schokkend lichaam |
5 |
141 |
op 'nen bael lope |
in de knoop raken/in de problemen raken |
5 |
142 |
op alledag lopen |
op elk moment kunnen bevallen |
5 |
143 |
op de baan lopen |
een lichte vrouw/homo zijn |
5 |
144 |
op de bezem blijven |
doorgaan met werken |
5 |
145 |
op de bos stoten |
achter te komen wat er aan de hand is |
5 |
146 |
op de hit zitten |
kwaad zijn |
5 |
147 |
op de kin kloppe |
armoedig zijn |
5 |
148 |
op de schobberdebonk lopen |
zonder geld lopen en op hulp hopen |
5 |
149 |
op de schopstoel zitten |
elk ogenblik ontslagen kunnen worden |
5 |
150 |
op gin botter of brij lijke |
nergens op lijken, vlees noch vis |
5 |
151 |
op iemand afgeven |
verwijtend zijn ongenoegen uiten over iets of iemand |
7 |
152 |
op ijzerzak lopen (Nijmegen) |
gauw zullen sterven |
5 |
153 |
op stang jagen |
kwaad maken |
5 |
154 |
over de bûrrie zèèike |
uitvallen, te ver gaan |
5 |
155 |
over de tong poepen |
overgeven |
5 |
156 |
overstuur gaon |
bedorven raken |
5 |
157 |
pappen en nathouden |
drank innemen |
5 |
158 |
roet in de pijp hebben |
weet een merkwaardige uitkomst betreffende het nageslacht te verklaren |
7 |
159 |
slaags komme |
erin slagen het gewenste te kopen |
5 |
160 |
t 'r nève legge |
iets verkeerd doen, verbruien |
6 |
161 |
t heen en weer krijgen |
ergens gek van worden |
5 |
162 |
t hil t'r um |
het scheelt niet veel |
5 |
163 |
t hil t'r um/'t zael t'r um haauwe |
het zit er tegen aan |
5 |
164 |
t hong t'r mi start èn oor uwt |
het hing er met staart en oor uit: het was er ontzettend druk |
5 |
165 |
t is waoie n'of springe |
je moet kiezen of delen, het is het een of het ander |
6 |
166 |
te valle leije |
dronken zijn; letterlijk: te vallen liggen |
6 |
167 |
te veld gaon |
van huis gaan |
5 |
168 |
uit de aard geslagen zijn/schieten |
anders dan de anderen in de familie zijn |
7 |
169 |
uit de broek moeten/gaan |
naar het toilet moeten/gaan |
6 |
170 |
uut de boks gaon (Groesbeeks) |
poepen |
5 |
171 |
uwt te friebel gaon |
opzij gaan, baan maken |
5 |
172 |
vaen de pruim spiertse |
zijn zegje doen, terdege vertellen waar het op staat, zeggen wat je wil |
5 |
173 |
van de been gerakt zijn |
dronken zijn |
6 |
174 |
van de gaffel in de riek lopen |
van kwaad tot erger |
5 |
175 |
van de galg vallen |
honger hebben |
5 |
176 |
van geen dennennaaldje weten |
van niets weten, nog niet voorgelicht zijn |
5 |
177 |
van geluk nog eens onder de trein komen |
zoveel geluk hebben dat het haast te veel is |
5 |
178 |
van het bed op het stro raken |
steeds armer worden |
5 |
179 |
van iemands muiltje fluiten |
iemands wil doen |
7 |
180 |
van iets het gebrek krijgen |
van iets niet goed worden |
8 |
181 |
van wiek en ellende trekken |
van de steun leven |
5 |
182 |
verschèèrd staon |
ervoor/erbij staan |
5 |
183 |
veul uwt motte drinke vaen iemaend |
zich van iemand veel moeten laten wegvallen/van iemand te verduren krijgen |
7 |
184 |
vlees onder de pekel houden |
herhaaldelijk naar binnen slaan van een borrel |
6 |
185 |
voor paal staan |
voor schut staan |
5 |
186 |
voor pampus liggen |
dronken zijn |
5 |
187 |
w èèige nie in de tès laotte zèèike |
jezelf geen loer aan laten draaien, zich niet lelijk laten behandelen |
5 |
188 |
wa lètters gevrète hebben |
slim zijn |
7 |
189 |
weer dun om een hoek in een fles kunnen |
aan de diarree zijn |
6 |
190 |
wijnwaoter pisse |
vroom zijn |
6 |
191 |
wil vaen iemaend hebbe |
hulp, voordeel van iemand hebben |
10 |
192 |
z'n èèige de pleures werke |
zich kapot werken |
6 |
193 |
zich (niet) laten lompen |
zich (niet) laten beetnemen |
5 |
194 |
zich bekend maken |
zijn masker afdoen |
5 |
195 |
zich de krullen van de buik lachen |
schaterlachen |
7 |
196 |
zich het schompes lachen |
schaterlachen, zich dood lachen |
6 |
197 |
zich iets niet laten aanleunen |
zich iets niet laten toeschrijven |
8 |
198 |
zich niets laten gezeggen |
eigenwijs zijn, geen raad aannemen |
6 |
199 |
zich vaen d'n bak laoten bijte |
zich aan de kant laten zetten |
5 |
200 |
zijn gat dichtknijpen |
overlijden |
8 |
201 |
zijn hand er niet voor kunnen houden |
niet kunnen voorkomen dat zijn dochter gemeenschap heeft |
9 |